စကားေျပာေသာ မ်က္ႏွာမ်ား ႏွင့္ ၀ိေရာဓိ ၀ိမုတၱိ

ေလာကသဘာ၀ တရားႀကီးေအာက္၌ အရာရာသည္ ေျပာင္းလဲေနသည္၊ ဆင့္ပြား ေျပာင္းလဲေနသည္၊ ခုန္လႊား ေျပာင္းလဲေနသည္ကို ေတြ႔ႏိုင္သည္။ ဤ သေဘာတရားကို ဘာသာ စကားႏွင့္ အႏုပညာ ဖန္တီးမႈတြင္လည္း ေတြ႔ႏိုင္၏။ ကမာၻေပၚရွိ ဘာသာစကား (Language) တိုင္း၌ သုံးစြဲထားသည့္ စကားလုံးမ်ားသည္ အေျခအေနႏွင့္ အခ်ိန္အခါအလိုက္ အဓိပၸာယ္ဆိုလိုရင္း ေျပာင္းလဲသြားတတ္သလို၊ နယ္ပယ္ တခုမွ အျခားတခုသို႔လည္း သုံးစြဲ ေရာက္ရွိ သြားတတ္သည့္ သေဘာ ရွိသည္။ ထို႔အတူ အႏုပညာနယ္ပယ္၌လည္း Appropriation ေခၚ “ရွိႏွင့္ၿပီး အရာ၀တၳဳမ်ားကို ေပါင္းဆင့္ၿပီး အႏုပညာပုံေဖာ္ ဖန္တီးမႈသစ္ တခုကို ဖန္တီးယူျခင္း” ဟူသည့္ အႏုပညာ ပုံသ႑ာန္သစ္ တမ်ိဳးသည္လည္း ၂၀ ရာစု အေစာပိုင္း ကာလတြင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ ေပသည္။ ဤသည္မွာ ရပ္တံ့မေနဘဲ ေရြ႕လ်ား ေျပာင္းေနျခင္း၏ တစိတ္တေဒသပင္ ျဖစ္သကဲ့သို႔ လူသားတို႔၏ ထပ္ဆင့္ ေပါင္းဆင့္ ဖန္တီးမႈဟု ဆိုရမည္ ျဖစ္သည္။

Artist ၀ိမုတၱိ၏ Term of the Faces ဟု အမည္ေပးထားသည့္ တကိုယ္ေတာ္ ပန္းခ်ီျပပြဲကို New Zero Art Space တြင္ ႏို၀င္ဘာ ၂၉ မွ ဒီဇင္ဘာ ၅ ရက္ေန႔ အထိ က်င္းပေနသည္။ ယင္း ပန္းခ်ီျပပြဲတြင္ ထူးျခားခ်က္ ၃ ခ်က္ ရွိသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ပထမ တခ်က္မွာ ေသျခင္းတရားကို အဆင္သင့္ ျဖစ္ေနေသာ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၃ ရက္ဖြား Artist ၀ိမုတၱိ၏ ဘ၀ႏွင့္ ေလာကအျမင္ ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ တခ်က္မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျပာင္းအလဲမ်ားက Artist အေပၚ ႐ိုက္ခတ္ခဲ့ၿပီး ထိုအေပၚ Artist က ထင္ဟပ္ပုံေဖာ္ ထင္ဟပ္ ျပန္လည္ တင္ျပႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ တတိယ အခ်က္မွာ ျပပြဲတခုအတြက္ Curator (ျပတိုက္မႉး၊ ျပခန္းတာ၀န္ခံ) နည္းပါးလွသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ Curator ၏ အခန္းက႑ တရပ္ ေပၚေပါက္လာျခင္း ျဖစ္သည္။

အမွန္တကယ္တြင္ ပန္းခ်ီဆရာ တဦးအေနႏွင့္ သူ၏ Artwork တခုဖန္တီးရာတြင္ ေနာက္ဆုံးစုတ္ခ်က္ ခ်အၿပီး လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီးလွ်င္ သူ၏ တာ၀န္ေက်ပြန္ၿပီဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ယင္း Artwork (အႏုပညာလက္ရာ) ကို Curator, Researcher, Organizer, Floor Manager, Critic တို႔က အႏုပညာတန္ဖိုးရင္း (Net Value of Art) ကို ေ၀ဖန္ ခ်င့္တြက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူသို႔ ခ်ျပ ရွင္းလင္း မွ်ေ၀သြားရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤ အခန္းက႑တရပ္ ေပၚေပါက္ လာသည္ဟု ဆိုရမည္ ျဖစ္သည္။

Artist ၀ိမုတၱိသည္ ေမြးရာပါ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ပါရွိလာသည့္ လူငယ္ပန္းခ်ီဆရာ တဦးျဖစ္ၿပီး ေသျခင္းတရားႏွင့္ အႀကိမ္မ်ားစြာ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ခဲ့ရသူ ျဖစ္ပါသည္။

“က်ေနာ္ အခ်ိန္မေရြး ေသဆုံးႏိုင္တယ္ ဆိုတာ မၾကာခဏ ေတြးမိေပမယ့္ ပန္းခ်ီေရးခ်ိန္မွာ အဲဒီအေၾကာင္း ေမ့ထားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ တမင္ေမ့ထားတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒုလႅဘ၀တ္ဖို႔ လုပ္တုန္းက ဆိုရင္ အသက္ မျပည့္ေသးတာနဲ႔ အိမ္ျပန္လာခ်ိန္မွာ ေရာဂါက အရမ္းဆိုး၀ါးၿပီး သတိေမ့ သတိလစ္သြားတဲ့ အထိ ျဖစ္ဖူးပါတယ္” ဟု ေျပာျပသည္။

အေနအထိုင္ ေအးခ်မ္းၿပီး အၿမဲလိုလို ၿငိမ္သက္ေနတတ္သည့္ ပန္းခ်ီဆရာ ၀ိမုတၱိကို New Zero Art Space ပန္းခ်ီသင္တန္းတြင္ ေတြ႔ခဲ့ရသကဲ့သို႔ နာမည္ေက်ာ္ ပန္းခ်ီဆရာ (ဦး) ၀င္းေဖျမင့္ (WPM) ၏ အိမ္တြင္ ပန္းခ်ီေရးဆြဲမႈ သင္ယူေနသည္ကိုလည္း ေတြ႔ဖူးသည္။

“ဆရာက ဦး၀င္းေဖျမင့္က က်ေနာ့္ကို အလကား သင္ေပးတယ္။ က်ေနာ္ ထမင္းခ်ိဳင့္ ယူလာတာက ဆရာေကြ်းေမြးတာကို မစားခ်င္လို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ဆရာ့ကို အားနာတယ္ေလ။ ဒါေၾကာင့္ပါ” ဟု သူက ေျပာျပသည္း။

“New Zero Art Space မွာ သင္တန္း တက္ခဲ့ရတာရယ္၊ ဆရာ ဦး၀င္းေဖျမင့္ဆီမွာ သြားေရာက္ သင္ယူခဲ့တာေတြက က်ေနာ့္ အတြက္ အရမ္းတန္ဖိုး ႀကီးပါတယ္။ ကိုယ္ ဘာလုပ္ခ်င္တာလဲ၊ ကိုယ္ ဘာကို တင္ျပခ်င္တာလဲ ဆိုတာကို အရင္ေတြ႔ေအာင္ ၾကည့္ဖို႔ New Zero Art Space မွာတက္ေတာ့ သိျမင္လာတယ္။ အဲဒါကို ဆြဲထုတ္ဖို႔ အားေပးပါတယ္။ ဆရာေဖ့ ဆီမွာေတာ့ ပန္းခ်ီသင္ေပးတာထက္ ပန္းခ်ီရဲ႕ သေဘာတရား၊ အေျခခံေတြ သင္ေပးပါတယ္။ အဲဒီမွာ အေရာင္ေတြရဲ႕ သေဘာနဲ႔၊ သဘာ၀တရားရဲ႕ သေဘာေတြကို ထပ္ဆင့္ နားလည္လာပါတယ္။ အဲဒီ ႏွစ္ခုေပါင္းဆင့္ၿပီး က်ေနာ္ ပန္းခ်ီကားေတြကို ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ေရးဆြဲလာႏိုင္တာပါ” ဟု ၀ိမုတၱိက ေျပာသည္။

သူ၏ အမည္ရင္းမွာ ျပည့္ၿဖိဳးေအာင္ ျဖစ္ၿပီး ဘာေၾကာင့္ “၀ိမုတၱိ” အမည္ယူခဲ့သည္ကို သူက ဆက္လက္ရွင္းျပသည္။

“၀ိမုတၱိ ဆိုတာက လြန္ေျမာက္ရာ၊ လြတ္ေျမာက္ရာလို႔ ၾကားဖူးပါတယ္။ က်ေနာ္က ေသာက၊ ဒုကၡေတြက လြန္ေျမာက္၊ လြတ္ေျမာက္ခ်င္လို႔ ဒီအမည္ကို ယူတာပါ။ က်ေနာ့္ အေနနဲ႔ ဘယ္သူ တဦးတေယာက္ရဲ႕ မေကာင္းေၾကာင္းကို သူ႔ေရွ႕မွာေရာ၊ သူ႔ကြယ္ရာမွာေရာ ဘယ္ေတာ့မွ မေျပာဘူး။ တျခားသူေတြ ေျပာေန ဆိုေနရင္လည္း က်ေနာ္နဲ႔ မပတ္သက္ဘူးလို႔ သေဘာထားပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ ေသျခင္းတရားက အခ်ိန္မေရြး ေရာက္လာႏိုင္သလို၊ က်ေနာ့္ အေနနဲ႔ အဲဒါေတြက လြန္ေျမာက္မွ၊ လြတ္ေျမာက္မွ ျဖစ္မယ္လို႔ ယုံၾကည္လို႔ပါ” ဟု ေျပာသည္။

သူ၏ လက္ရာ ပန္းခ်ီကားမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္လွ်င္ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံ ၁၆ ႏိုင္ငံမွ ေခါင္းေဆာင္ ၁၇ ေယာက္တို႔၏ မ်က္ႏွာမ်ားကို ေရးဆြဲထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ သို႔ေသာ္ ယင္းေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ႏိုင္ငံေရး လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား၊ ရပ္တည္ခ်က္မ်ားကို ထင္ဟပ္ တင္ျပျခင္း မဟုတ္ဘဲ အေျပာင္းအလဲ ကာလတခုအတြင္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ ပတ္သက္သက္ေနသည္ကို ထင္ဟပ္တင္ျပျခင္းကို အထင္အရွား ေတြ႔ျမင္ရသည္။

ဥပမာ အားျဖင့္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ၏ မ်က္ႏွာကို ေရးဆြဲတင္ျပရာတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမပုံႏွင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ေျမပုံတို႔ကို ထည့္သြင္း ေရးဆြဲထားျခင္း၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ မ်က္ႏွာကို ေရးဆြဲရာတြင္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံ ေျမပုံကို ထည့္သြင္း ေရးဆြဲထားျခင္းသည္ ျမန္မာ့ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းႏွင့္ ရပ္တည္ ဆက္စပ္ေနရသည္ကို ထင္ဟပ္ ျပျခင္းဟု ဆိုရမည္ ျဖစ္သည္။ ယင္းသည္ ေခတ္ၿပိဳင္ ျမန္မာ့ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ျမန္မာ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအေပၚ လႊမ္းမိုး ႐ိုက္ခတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားတို႔၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားဟု ယူဆလွ်င္ ရႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။

ထို႔အျပင္ ေျမာက္ကိုရီးယား ေခါင္းေဆာင္ ကင္ဂ်ဳံအန္း၊ ေတာင္ကိုးရီးယား သမၼတ ပတ္ဂ်ဳံေဟး၊ အီရန္ သမၼတ အာမက္ဒီေနဂ်က္၊ အေမရိကန္ သမၼတ အိုဘားမား၊ ထိုင္း၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ယင့္လပ္ခ္ ရွင္နာ၀ပ္၊ ေတာင္အာဖရိက သမၼတ ဂ်က္ေကာ့ဇူးမား ႏွင့္ အျခား ထင္ရွားသည့္ ကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ မ်က္ႏွာမ်ားကို ေရးဆြဲ တင္ျပထားသည္။

“က်ေနာ္ ဘာျဖစ္လို႔ ဒီေခါင္းေဆာင္ေတြပုံ ေရးဆြဲတာလဲ ဆိုေတာ့ က်ေနာ့္ အေဖက ႏိုင္ငံတကာ သတင္းေတြကို ၾကည့္တယ္၊ က်ေနာ္လည္း မၾကာခဏဆိုသလို ၾကည့္ျဖစ္တယ္။ အဲဒီမွာ ပန္းခ်ီေရးဆြဲမယ္ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္ ေတြ႔ဖူး ျမင္ဖူးတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ပုံကို ေရးဆြဲဖို႔ စိတ္မွာ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕ ပုံတူ အျဖစ္ ဖန္တီးတင္ျပတာ မဟုတ္ဘဲ က်ေနာ့္ စိတ္ထဲမွာ ဖန္တီးတင္ျပခ်င္တဲ့ အေနအထားကို Computer affect သုံးၿပီး ျပဳျပင္လိုက္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး သက္ဆိုင္ရာ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေတြက ထင္ရွားတဲ့ ပုံရိပ္ကိုလည္း ထည့္သြင္း ေရးဆြဲပါတယ္။ ဥပမာ ဘရာဇီး သမၼတပုံမွာ ေဘာလုံးေလးေတြ ထည့္သြင္းေရးဆြဲတာမ်ိဳး၊ ထိုင္း၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မွာဆိုရင္ အလုပ္သမား၊ လယ္သမား ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ပင္နီယံေလးေတြ ထည့္သြင္း ေရးဆြဲတာမ်ိဳးေတြပါ”

ယင္းအခ်က္မ်ားကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ Artist ၀ိမုတၱိသည္ ႏိုင္ငံေရး ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိျခင္း (Propaganda) မဟုတ္ဘဲ ေလးစားခ်စ္ခင္မႈႏွင့္ အႏုပညာသေဘာကို ေပါင္းစပ္ ေရးဆြဲတင္ျပျခင္းဟု ခိုင္ခိုင္မာမာ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါသည္။ ထိုအခ်က္ကို  Curator ေဟမာန္ဦးက “၀ိမုတၱိ ေရးဆြဲတင္ျပသည့္ မ်က္ႏွာမ်ားသည္ သူတို႔ကိုယ္ပိုင္ ေ၀ါဟာရမ်ားကို အသံမဲ့ ရြတ္ဆိုေနၾကရင္း အနာဂတ္၏ ပစၥဳပၸန္အေၾကာင္း စာစီကုံးေနၾကသည့္ ကင္းဗတ္ေပၚက အႏုပညာဖန္တီးမႈ” ဟု သုံးသပ္ တင္ျပထားသည္။

ၿခဳံ၍ ဆိုရလွ်င္ Artist ၀ိမုတၱိ၏ Term of the Faces တကို္ယ္ေတာ္ ပန္းခ်ီျပပြဲသည္ ေ၀ဒနာၾကားမွ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ရမႈႏွင့္ အႏုပညာစ်ာန္၀င္စားမႈၾကားမွ သန္႔စင္ေသာ ပန္းခ်ီဖန္တီး တင္ျပမႈကို အထင္အရွား ေတြ႔သလို ေနာင္တြင္ အႏုပညာ တန္ဖိုးရင္းကို ခ်ဥ္းကပ္ေလ့လာ တင္ျပမည့္ Curator တို႔၏ အခန္းက႑လည္း အေရးပါလာမည္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း။     ။

The post စကားေျပာေသာ မ်က္ႏွာမ်ား ႏွင့္ ၀ိေရာဓိ ၀ိမုတၱိ appeared first on ဧရာ၀တီ.