အေမရိကန္ႏုိင္ငံ တကၠဆက္(Texas) ျပည္နယ္ Big Spring အရပ္မွာ ေနထိုင္ရင္း ၾသဂုတ္လ ၂၆ ရက္က ကြယ္လြန္သြားတဲ့ ေမာ္ ဒန္ ပန္းခ်ီ ဆရာ ေပၚသိမ္း အမွတ္တရ အေနနဲ႔ ဆရာ ေပၚသိမ္း ရဲ႕ I am Cadmium Red လို႔ အမည္ေပးထားတဲ့ ပန္းခ်ီျပပြဲအေၾကာင္း ကိုစိုး(ႏုိင္ေမာင္) ေရးထားတဲ့ ေဆာင္းပါးကို ျပန္လည္ ေဖာ္ျပ လိုက္ပါတယ္။
အဲဒီျပပြဲကို ထိုင္းႏုိင္ငံ ခ်င္းမိုင္ၿမိဳ႕က သု၀ဏၰဘူမိ ပန္းခ်ီ ျပခန္းမွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၂၇ ရက္ကေန စက္တင္ဘာ ၁၀ ရက္ အထိ က်င္းပခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး ဧရာ၀တီ ျမန္မာပိုင္း အြန္လိုင္းမွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္ ၃၀ ရက္က ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။
အႏုပညာဆိုတာ
စိတ္ကူးရဖို႔ ပုံသဏၭာန္ ျဖစ္ေအာင္ ေဖာ္ယူဖို႔သာ ျဖစ္တယ္…။
ပစၥည္းတခုျဖစ္ေအာင္ လုပ္တာ အႏုပညာ မဟုတ္…။
လီယိုနာဒို ဒါ ဗင္ခ်ီ(၁၉၄၂ – ၁၅၁၉)
အေရာင္ေတြ၊ အ႐ုပ္ေတြ ၊ အလင္းအေမွာင္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းခင္းက်င္းထားတဲ့ I am Cadmium Red ဆုိတဲ့ ခန္းမထဲကို ေရာက္သြား
ရင္ပဲ နားထဲမွာ ဘုရားပုထိုးေစတီေတြရဲ႕ ဆည္းလည္း လႈပ္သံေတြ၊ ဦးပဥၨင္းေတြ ကုိရင္ကေလးေတြရဲ႕ စာ၀ါလိုက္သံေတြ၊ ဗုဒၶ ဓမၼ တရားသံေတြကို စိတ္အာ႐ုံမွာ ခံစားၾကားေယာင္ လာမိတယ္။
အထင္ကရ ပုဂံ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ယဥ္ေက်းမႈ အစဥ္အလာ ႀကီးခဲ့တဲ့ မႏၲေလး၊ အထက္ အညာ၊ ေအာက္ျပည္ ေအာက္႐ြာ က ပဲခူး စတဲ့ ျမန္မာ့ ေျမေပၚက ႐ိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈေတြနဲ႔ ဘာသာ သာသနာရဲ႕ အရိပ္အာ၀ါသေတြရွိရာ ဘုရား ေက်ာင္းကန္ အရပ္ေဒသေတြဆီ ေရာက္သြားေအာင္ ပန္းခ်ီကားေတြက ေခၚေဆာင္သြားေနရဲ႕။
သူ႔ ပန္းခ်ီကားအမ်ားစုက ဗုဒၶ၀ါဒကုိ အေၾကာင္းအရာအေနနဲ႔ အေျခခံၿပီးေတာ့ ေခတ္ၿပိဳင္အႏုပညာဟန္ နဲ႔ ပုံေဖာ္ေရးရင္း ျမန္မာ လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ေတြနဲ႔ ေန႔စဥ္ဘ၀ေတြလည္း ပါလာရတယ္လို႔ ေမာ္ဒန္ ပန္းခ်ီဆရာ ေပၚသိမ္းက ဆိုပါတယ္။
ပန္းခ်ီ ေပၚသိမ္းက“ပန္းခ်ီေရးတာဟာ ၀ိပႆနာအလုပ္၊ မဟာသတိပဌာန္ အလုပ္၊ သမထေရာ ၀ိပႆနာ ၂ မ်ိဳးစလုံး ပါသြားတာ”လို႔လည္း ေျပာျပတယ္။
Crimson spirit(ၾကက္ေသြးေရာင္ စိတ္၀ိညာဥ္)လို႔ အမည္ေပးထားတဲ့ တကားလုံး ၾကက္ေသြးေရာင္လႊမ္းေနတဲ့ေစတီပုံ ပန္းခ်ီကား ကို ၾကည့္ၿပီး ျပင္သစ္ႏုိင္ငံသူ အမ်ိဳးသမီးတဦးက“အေရာင္သုံးတာ ထူးျခားလို႔ က်မ စိတ္၀င္စားေအာင္ ဖမ္းစားႏုိင္တယ္”လို႔ ေျပာ ပါတယ္။
ေမာ္ဒန္ ပန္းခ်ီဆရာႀကီး ဗဂ်ီေအာင္စိုးရဲ႕“ပန္းခ်ီ အႏွစ္သည္ အေရာင္ျဖစ္သည္”ဆိုတဲ့ ေျပာၾကားခ်က္ကို အမွတ္ရလိုက္ မိပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ပန္းခ်ီေပၚသိမ္းကေတာ့ သူ႔မွာ အေရာင္အစြဲ၊ ေရးတဲ့ဟန္ အေသကိုင္စြဲတာမ်ိဳး မရွိဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။
I am Cadmium Redဆိုတာကိုက Primary colour အေျခခံ အဓိကက်တဲ့အေရာင္ကို ယူထားေပမယ့္ တိက်ျပတ္သားတယ္၊ လုပ္တဲ့အလုပ္အေပၚမွာ သစၥာရွိတယ္၊ ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲမႈမရွိဘူးဆုိၿပီး သူ႔က်င့္၀တ္သိကၡာနဲ႔ တထပ္တည္းက်ေအာင္ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုထားတာလို႔လည္း ပန္းခ်ီ ဆရာ ေပၚသိမ္းက ရွင္းျပတယ္။
ေမာ္ဒန္ ပန္းခ်ီဆရာ ေပၚသိမ္းရဲ႕ပန္းခ်ီကားေပါင္း ၃၅ ကား ပါ၀င္တဲ့ I am Cadmium Red လို႔ အမည္ေပးထားတဲ့ တကုိယ္ေတာ္ျပ ပြဲကို ထိုင္းႏိုင္ငံ ခ်င္းမိုင္ၿမိဳ႕က သု၀ဏၰဘူမိ ပန္းခ်ီျပခန္းမွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ၂၇ ရက္ကေန စက္တင္ဘာ ၁၀ ရက္အထိ က်င္း ပ ေနတာပါ။
ပန္းခ်ီေပၚသိမ္းဟာ တကိုိယ္ေတာ္ျပပြဲေတြကို ၁၉၇၃ က စခဲ့ၿပီး အခုတႀကိမ္နဲ႔ပါဆိုရင္ ၉ ႀကိမ္ေလာက္ ရွိပါၿပီ။
သု၀ဏၰဘူမိ ျပခန္းပိုင္ရွင္ မမာမာ က တကို္ယ္ေတာ္ ပန္းခ်ီျပပြဲေတြကို ထူးျခားတဲ့ ပန္းခ်ီဆရာေတြရဲ႕ လက္ရာေတြကိုသာ ေရြးခ်ယ္ က်င္းပတာလို႔ ဆိုပါတယ္။
“က်မ ငယ္ကတည္းက သူ႔ ေမာ္ဒန္ ပန္းခ်ီေတြကို ႀကိဳက္ခဲ့တာပါ၊ သူက ျမန္မာ႐ုိးရာ အထူးသျဖင့္ အညာရဲ႕ဓေလ့စ႐ိုက္နဲ႔ အေငြ႕အသက္ေတြကို ေရးတယ္၊ က်မကိုယ္တိုင္လည္း အဲဒီ အေငြ႕အသက္္ေတြကိုခံစားရလို႔ ျပပြဲလုပ္တာ ျဖစ္ပါတယ္”လို႔ မမာမာက ေျပာ ျပပါတယ္။
အခုျပပြဲ က ပန္းခ်ီေပၚသိမ္းရဲ႕လက္ရာေတြမွာ ေမာ္ဒန္ပန္းခ်ီ က်ဴဗစ္ဇင္(Cubism) မွန္ကူကြက္လို ေရးနည္း၊ စိတၱဇပန္းခ်ီ ေခၚ ျဒပ္မဲ့ ပန္းခ်ီနည္း(Abstract)၊ စိတ္ခံစားခ်က္ကို အေရာင္ေတြ အလင္းအေမွာင္ေတြနဲ႔ ထုတ္ေဖာ္ျပတဲ့(Impressionism)နည္း စတဲ့ ေရး နည္း ေရးဟန္ အစုံ၊ အေရာင္သုံးရာမွာလည္း ပန္းခ်ီ ဆရာကို အေရာင္ တေရာင္တည္းက လႊမ္းမိုးေနတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ အေရာင္ အစုံ သုံးတာေတြ႕ရပါတယ္။
႐ုပ္ပုံေတြအေနနဲ႔လည္း ျမန္မာ့႐ိုးရာ ကေလးကစားစရာ အ႐ုပ္ပုံေတြ၊ ဆင္႐ုပ္ေတြကအစ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း၊ ေလွ၊ နန္းေတာ္ ေဆာင္၊ ေက်ာက္စာတိုင္၊ မႏၲေလး အမရပူရ ေတာင္သမန္ အင္းက ဦးပိန္တံတား၊ ေစတီ ပုထိုးေတြအထိ ပန္းခ်ီကားေတြမွာ ေတြ႕ျမင္ ရတယ္။
အဲဒီ ပန္းခ်ီကားေတြထဲက I am Burmese လို႔ အမည္ေပးထားတဲ့ ေက်ာက္သင္ပုံး ပုံ ပန္းခ်ီကားေလးကလည္း ထူးျခားေနတာမို႔ ပန္းခ်ီဆရာကို ေမးမိပါေသးတယ္။
“က်ေနာ္ကအေမရိကန္မွာ ေနေပမယ့္ ျမန္မာအစစ္ ေရႊဘိုသား ၊ ဘယ္ႏုိင္ငံပဲ ေရာက္ေရာက္ ျမန္မာဟာ ျမန္မာပါပဲ၊ ဒီ အဓိပၸာယ္နဲ႔ ေရးထားတဲ့ ကားေလးပါ၊ ျမင္တဲ့သူတိုင္းက ႀကိဳက္ၾကတယ္၊ ပန္းခ်ီကားကလည္း ခ်စ္စရာေလး ေလ”လို႔ ပန္းခ်ီ ဆရာက ျပန္ရွင္း ျပ ပါတယ္။
ျမန္မာ ပန္းခ်ီဆရာေတြရဲ႕ လက္ရာေတြအပါအ၀င္ ပန္းခ်ီကား စုေဆာင္းတဲ့ ထိုင္းလူမ်ိဳး ဟိုတယ္ပိုင္ရွင္ အမ်ိဳးသားတဦးကလည္း အဲဒီ ေက်ာက္သင္ပုံး ပုံကားေလးကို ႀကိဳက္လို႔ ၀ယ္ခ်င္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႔အေရွ႕မွာ ထိုင္း ဆရာ၀န္ တဦးက ၀ယ္ ထားၿပီးႏွင့္ၿပီလို႔ သိရပါတယ္။
ပန္းခ်ီေပၚသိမ္းဟာ လက္ရွိ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ ေနထိုင္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံက ထြက္ခြာခဲ့တာ ၂၆ ႏွစ္ရွိၿပီလို႔ ေျပာပါတယ္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ က ျဖစ္တဲ့ ဦးသန္႔ အေရးအခင္းမွာ ဦးသန္႔ ပုံတူေရးဆြဲမႈ၊ အလုပ္သမား အေရးအခင္းနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ကဗ်ာစာအုပ္ အဖုံး သ႐ုပ္ေဖာ္ပုံ ေရးဆြဲမႈ အပါအ၀င္ ပန္းခ်ီေရးဆြဲမႈေၾကာင့္ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ခံရတာ ၄ ႀကိမ္ႀကံဳခဲ့ရဖူးသူ ျဖစ္ ပါတယ္။
ျမန္မာႏုိ္င္ငံမွာရွိစဥ္က ပန္းခ်ီေပၚသိမ္းဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ ေမာ္ဒန္ ပန္းပုဆရာ ဆန္နီညိန္းနဲ႔ အတူတြဲၿပီး ပန္းခ်ီအႏုပညာအလုပ္ေတြ လုပ္ကိုင္ခဲ့ပါ ေသးတယ္။
ပန္းပုဆရာ ဆန္နီညိန္းက“သူက အႏုပညာအေပၚမွာ အရမ္းကိုထက္သန္တဲ့ လူတေယာက္ ေပါ့၊ ပန္းခ်ီေရးတာလည္း ေလာဘႀကီး တယ္၊ ေရးနည္းေတြကလည္း ေကာင္းတယ္၊ ေနရာ မေရြးဘူး၊ အေၾကာင္းအရာ မေရြးဘူး၊ အဲဒါေၾကာင့္ သူဟာ ေရးအားလည္း ေကာင္းတယ္၊ ဖန္တီးအားလည္း ေကာင္းတယ္၊ အႏုပညာလည္း ေလာဘႀကီးတဲ့ လူ တေယာက္အေနနဲ႔ က်ေနာ္ ျမင္ပါတယ္”လုိ႔ ပန္းခ်ီ ေပၚသိမ္းကို မွတ္ခ်က္ ေပးပါတယ္။
ပန္းခ်ီေပၚသိမ္းနဲ႔ ပန္းပုဆရာ ဆန္နီညိန္းတို႔ ၂ ဦးဟာ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ေလာက္က ရန္ကုန္မွာ Peacock Gallery (ဥေဒါင္းမင္း ပန္းခ်ီျပ ခန္း)ဖြင့္ၿပီး အတူ လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကတဲ့ ရင္းနွီးသူေတြျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၉၁ ခုႏွစ္ေလာက္က ပန္းခ်ီေပၚသိမ္း ဟာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေရးတဲ့ “ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္းမွ လြတ္ကင္းေရး”စာအုပ္ မ်က္ႏွာဖုံးကိုလည္း ေရးဆြဲေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ စာအုပ္ဟာ အဂတိ တရား ေလးပါးကေန လြတ္ကင္းေရးကို အဓိက ေရးတဲ့ စာအုပ္ ျဖစ္ပါတယ္။
ပန္းခ်ီ ေပၚသိမ္းရဲ႕ပန္းခ်ီကားေတြထဲမွာလည္း Bhava in Sasana(သာသနာထဲက ဘ၀)လို႔ အမည္ေပးထားတဲ့ ပန္းခ်ီကား တကား ကိုေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီကားက ကမ္းစပ္မွာ ဆိုက္ကပ္ထားတဲ့ ေလွပုံေတြကို အျဖဴအမည္းနဲ႔ ဆြဲထားတာပါ။ ေလွတစီးရဲ႕ ရြက္ႀကိဳး မွာေတာ့ သာသနာ့ အလံ ကို ခ်ိတ္ ထားပါတယ္။
ဘ၀ သံသရာက လြတ္ေျမာက္ရာ ေအးၿငိမ္းရာကို သယ္ေဆာင္သြားမယ့္ နိဗၺာန္ ကူးတို႔ ေလွပုံလို႔ ေတြးယူလို႔ ရႏုိင္မယ္ ထင္ပါတယ္။ လူေတြဟာ ေအးၿငိမ္းေသာ သႏၲပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္လိုၾကတယ္ မဟုတ္ပါလား။
အဲဒီလို ျမန္မာ့ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့စ႐ိုက္ပန္းခ်ီေတြ ေရးဆြဲရင္းနဲ႔ စိတ္ထိခိုက္ရတယ္လို႔လည္း ပန္းခ်ီ ေပၚသိမ္းက ေျပာျပပါေသး တယ္။
“က်ေနာ္ အခုေရးတဲ့ ပန္းခ်ီကားတိုင္း တကားဆြဲတိုင္း တခါ ငို ဆိုသလိုပါပဲ၊ ၃၅ ကားဆိုေတာ့ ၃၅ ခါ ငိုရပါတယ္၊ က်ေနာ္ ျမန္မာ ကို ခ်စ္တယ္၊ ဒါေပမယ့္ မျပန္ခ်င္ေသးဘူး၊ က်ေနာ္ မျပန္ႏုိင္ေသးဘူးေလ…”လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။
သူဟာ အခု ေန႔စဥ္လို ဗုဒၶ ဓမၼ ေတြကို ေလ့လာက်င့္ႀကံတာရယ္၊ ပန္းခ်ီ အႏုပညာ အလုပ္ရယ္ ကို အဓိကလုပ္ ေနရင္းက ေရွ႕ကို ေမွ်ာ္လင့္တာေတြ၊ လိုခ်င္ေတာင့္တမႈ ဆႏၵ အစြဲေတြ ေလ်ာ့လာတယ္လို႔လည္း ပန္းခ်ီေပၚသိမ္း က ေျပာျပသြားပါတယ္။
အဲဒီလို ပန္းခ်ီဆရာရဲ႕ ပန္းခ်ီကားေတြနဲ႔ ႏႈတ္ဆက္ခြဲခြာၿပီးခ်ိန္မွာေတာ့ ၿဗီတိသွ် ကဗ်ာဆရာ ႐ုဒ္ယာ့ဒ္ ကစ္ပလင္း ေရးတဲ့ IF ကဗ်ာထဲက အပိုင္းအစ တခ်ိဳ႕ အေတြးထဲကို ေရာက္လာ ပါေတာ့တယ္။
အကယ္၍…
စိတ္ကူး အိ္ပ္မက္ေတြဟာ
မင္းအေပၚ မလႊမ္းမိုးေစဘဲ စိတ္ကူးႏုိင္မယ္ ဆိုရင္…..။ ။
The post ျမန္မာျပည္ကို လြမ္းေနတဲ့ ေမာ္ဒန္ ပန္းခ်ီ appeared first on ဧရာ၀တီ.